ورود به دنیای سرمایه‌گذاری در بازار بورس، نیازمند برداشتن گام‌های اولیه‌ای است که شاید مهم‌ترین آن‌ها، دریافت کد بورسی باشد. این کد، شناسه‌ی منحصربه‌فرد شما در بازار سرمایه است و بدون آن، امکان انجام هیچ‌گونه معامله‌ای اعم از خرید یا فروش سهام، اوراق مشارکت، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سایر ابزارهای مالی وجود نخواهد داشت. در این مقاله، به صورت جامع و گام به گام، مراحل کلی ثبت نام و دریافت کد بورسی را تشریح خواهیم کرد تا شما نیز بتوانید با آگاهی کامل، این مسیر را طی کرده و به جمع فعالان بازار سرمایه بپیوندید.
کد بورسی چیست و چرا به آن نیاز داریم؟
کد بورسی، که گاهی با عنوان “کد معاملاتی” نیز شناخته می‌شود، یک شناسه‌ی ترکیبی از حروف و اعداد است که توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (سمات) به هر سرمایه‌گذار حقیقی یا حقوقی اختصاص داده می‌شود. این کد، مانند شماره ملی در سیستم‌های اداری کشور، برای شناسایی شما در تمامی سامانه‌های معاملاتی و نهادهای مالی مرتبط با بورس الزامی است.
اهمیت دریافت کد بورسی از آن جهت است که:
- مجوز ورود به معاملات: تنها با داشتن این کد می‌توانید اقدام به خرید و فروش سهام در بورس اوراق بهادار تهران، فرابورس ایران و سایر بازارهای تحت نظارت سازمان بورس کنید.
- شناسایی و تفکیک دارایی‌ها: کد بورسی تضمین می‌کند که تمامی دارایی‌ها و معاملات شما به درستی به نام خودتان ثبت و ضبط شود.
- دسترسی به خدمات کارگزاری‌ها: برای استفاده از خدمات آنلاین و آفلاین کارگزاری‌های رسمی، ارائه کد بورسی ضروری است.
- مشارکت در عرضه اولیه: یکی از جذابیت‌های بازار بورس، شرکت در عرضه‌های اولیه سهام شرکت‌ها است که این امر نیز مستلزم داشتن کد بورسی فعال می‌باشد.
پیش‌نیازهای دریافت کد بورسی
قبل از شروع فرآیند ثبت نام، اطمینان حاصل کنید که مدارک و اطلاعات زیر را در اختیار دارید:
- مدارک هویتی: اصل و تصویر شناسنامه و کارت ملی هوشمند (یا رسید ثبت نام کارت ملی هوشمند).
- اطلاعات حساب بانکی: شماره حساب بانکی معتبر به نام شخص متقاضی، همراه با شماره شبا.
- اطلاعات تماس: شماره تلفن همراه فعال به نام متقاضی و آدرس ایمیل معتبر.
- اطلاعات سکونتی: آدرس دقیق محل سکونت و کد پستی.
- مدارک تحصیلی (اختیاری): آخرین مدرک تحصیلی (در برخی کارگزاری‌ها برای تکمیل پروفایل درخواست می‌شود).
- سن قانونی: حداقل ۱۸ سال تمام. برای افراد زیر ۱۸ سال، ولی یا قیم قانونی باید اقدام نماید.
مراحل گام به گام دریافت کد بورسی
فرآیند دریافت کد بورسی شامل دو مرحله اصلی است: ثبت نام در سامانه سجام (سامانه جامع اطلاعات مشتریان) و سپس انتخاب و ثبت نام در یک کارگزاری معتبر. در ادامه به تفصیل هر یک از این مراحل را بررسی می‌کنیم.
گام اول: ثبت نام در سامانه سجام (SEJAM)
سامانه سجام، یک سامانه یکپارچه و متمرکز برای ثبت اطلاعات تمامی فعالان بازار سرمایه است. ثبت نام در این سامانه، اولین و ضروری‌ترین قدم برای ورود به بورس محسوب می‌شود. هدف از راه‌اندازی سجام، تسهیل فرآیندها، افزایش شفافیت و مبارزه با پولشویی بوده است.
- ورود به سامانه سجام: به وب‌سایت رسمی سامانه سجام به آدرس
www.sejam.irمراجعه کنید. - انتخاب گزینه “ثبت نام در سجام”: در صفحه اصلی، روی دکمه مربوط به ثبت نام کلیک کنید.
- وارد کردن شماره تلفن همراه: شماره تلفن همراهی که به نام خودتان است را وارد کنید. یک کد تایید به این شماره پیامک خواهد شد.
- وارد کردن کد تایید و اطلاعات اولیه: پس از وارد کردن کد تایید پیامک شده، اطلاعاتی نظیر کد ملی، تاریخ تولد و نوع مشتری (حقیقی/حقوقی) را وارد نمایید.
- پرداخت هزینه ثبت نام: هزینه مختصری برای ثبت نام در سJAM (که توسط سازمان بورس تعیین می‌شود) باید به صورت آنلاین پرداخت گردد.
- تکمیل فرم‌های اطلاعاتی: پس از پرداخت، فرم‌های مختلفی شامل اطلاعات هویتی، اطلاعات ارتباطی (آدرس، کد پستی، تلفن)، اطلاعات شغلی، اطلاعات مالی و اطلاعات حساب‌های بانکی به شما نمایش داده می‌شود. این فرم‌ها را با دقت و صحت کامل تکمیل نمایید.
- نکته مهم: در بخش اطلاعات بانکی، حتماً یک حساب بانکی معتبر به نام خودتان را به عنوان حساب پیش‌فرض معرفی کنید. سودهای تقسیمی شرکت‌ها و وجوه حاصل از فروش سهام به این حساب واریز خواهد شد.
- تعهدات و تایید نهایی: پس از تکمیل تمامی فرم‌ها، متن تعهدات را مطالعه و تایید نمایید.
پس از تکمیل موفقیت‌آمیز این مراحل، یک کد پیگیری ۱۰ رقمی از طریق پیامک برای شما ارسال می‌شود. این کد پیگیری را برای مرحله بعدی (احراز هویت) نزد خود نگه دارید.
گام دوم: احراز هویت سجام (الکترونیکی یا حضوری)
پس از ثبت نام اولیه در سجام و دریافت کد پیگیری، نوبت به احراز هویت می‌رسد. احراز هویت به منظور تطبیق اطلاعات وارد شده با هویت واقعی فرد انجام می‌شود و به دو صورت الکترونیکی (غیرحضوری) و حضوری قابل انجام است.
-
احراز هویت الکترونیکی (غیرحضوری):
- این روش، ساده‌ترین و سریع‌ترین راه برای احراز هویت است.
- می‌توانید از طریق اپلیکیشن‌های معرفی شده توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی یا برخی بانک‌ها و کارگزاری‌ها اقدام کنید.
- در این روش، معمولاً از شما خواسته می‌شود تصویر کارت ملی خود را بارگذاری کرده، یک ویدیوی کوتاه از خودتان ضبط و ارسال کنید و یا امضای الکترونیکی خود را ثبت نمایید.
- پس از بررسی و تایید اطلاعات، وضعیت سجام شما به “تایید شده” تغییر خواهد کرد و پیامک تایید برایتان ارسال می‌شود.
-
احراز هویت حضوری:
- در صورتی که امکان احراز هویت الکترونیکی را ندارید یا با مشکل مواجه شدید، می‌توانید به یکی از مراکز احراز هویت منتخب مراجعه کنید.
- لیست این مراکز (شامل دفاتر پیشخوان دولت منتخب، شعب برخی بانک‌ها و دفاتر کارگزاری‌ها) در وب‌سایت سجام یا کارگزاری‌ها موجود است.
- با در دست داشتن اصل کارت ملی هوشمند، شناسنامه و کد پیگیری سجام به مرکز مورد نظر مراجعه کرده و فرآیند احراز هویت را تکمیل کنید.
پس از انجام موفقیت آمیز احراز هویت، شما رسماً در سامانه سجام شناسایی شده‌اید و اطلاعاتتان برای تمامی نهادهای بازار سرمایه قابل استعلام است.
گام سوم: انتخاب کارگزاری و تکمیل ثبت نام برای دریافت کد معاملاتی
پس از سجامی شدن و احراز هویت، اکنون باید یک شرکت کارگزاری معتبر را برای انجام معاملات خود انتخاب کنید. کارگزاران، واسطه‌هایی هستند که امکان خرید و فروش اوراق بهادار را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کنند.
-
تحقیق و انتخاب کارگزاری:
- معیارهای مختلفی برای انتخاب کارگزاری وجود دارد، از جمله:
- سامانه معاملاتی آنلاین (Online Trading Platform): کیفیت، سرعت، امکانات و کاربرپسند بودن پلتفرم معاملاتی کارگزاری.
- کارمزد معاملات: اگرچه کارمزدها عمدتاً یکسان و طبق مصوبه سازمان بورس است، اما برخی کارگزاری‌ها ممکن است تخفیفاتی ارائه دهند.
- کیفیت خدمات پشتیبانی: پاسخگویی سریع و مناسب به سوالات و مشکلات مشتریان.
- اعتبار و سابقه کارگزاری: انتخاب کارگزاری‌های باسابقه و خوشنام.
- خدمات جانبی: ارائه تحلیل‌های بازار، دوره‌های آموزشی، مشاوره‌های سرمایه‌گذاری و …
- لیست کارگزاران رسمی و مجاز در وب‌سایت سازمان بورس و اوراق بهادار (
www.seo.ir) و همچنین وب‌سایت شرکت سپرده‌گذاری مرکزی (www.csdiran.com) موجود است.
- معیارهای مختلفی برای انتخاب کارگزاری وجود دارد، از جمله:
-
ثبت نام در کارگزاری منتخب:
- پس از انتخاب کارگزاری، به وب‌سایت آن مراجعه کرده و گزینه “ثبت نام آنلاین” یا “دریافت کد بورسی” را انتخاب کنید.
- اکثر کارگزاری‌های معتبر، فرآیند ثبت نام آنلاین و غیرحضوری را فراهم کرده‌اند.
- در مرحله اول ثبت نام در کارگزاری، معمولاً از شما کد ملی و شماره موبایلی که در سجام ثبت کرده‌اید، درخواست می‌شود.
- با وارد کردن این اطلاعات، سیستم کارگزاری به صورت خودکار اطلاعات سجامی شما را فراخوانی می‌کند و نیازی به ورود مجدد بسیاری از اطلاعات نیست.
- ممکن است لازم باشد برخی فرم‌های تکمیلی مربوط به قرارداد کارگزاری، آزمون‌های سنجش ریسک و دانش سرمایه‌گذاری را تکمیل کنید.
- مدارک هویتی خود (کارت ملی و صفحه اول شناسنامه) و نمونه امضای خود را طبق دستورالعمل کارگزاری بارگذاری نمایید.
-
دریافت نام کاربری و رمز عبور سامانه معاملاتی:
- پس از تکمیل ثبت نام و تایید مدارک توسط کارگزاری (که معمولاً چند روز کاری زمان می‌برد)، نام کاربری و رمز عبور برای ورود به سامانه معاملات آنلاین کارگزاری از طریق پیامک یا ایمیل برای شما ارسال خواهد شد.
- این همان کد بورسی یا کد معاملاتی است که به شما امکان خرید و فروش آنلاین سهام را می‌دهد.
تبریک! با دریافت نام کاربری و رمز عبور سامانه معاملاتی، شما رسماً کد بورسی خود را دریافت کرده‌اید و آماده ورود به دنیای هیجان‌انگیز بورس هستید.
پس از دریافت کد بورسی چه اتفاقی می‌افتد؟
با در دست داشتن نام کاربری و رمز عبور، می‌توانید وارد سامانه معاملاتی آنلاین کارگزاری خود شوید. در این سامانه، امکانات زیر در اختیار شما قرار خواهد گرفت:
- مشاهده فهرست شرکت‌های بورسی و فرابورسی
- مشاهده قیمت لحظه‌ای سهام و سایر اوراق بهادار
- ثبت سفارش خرید یا فروش
- مشاهده پرتفوی (سبد دارایی) خود
- دریافت گردش حساب و گزارش معاملات
- استفاده از ابزارهای تحلیلی (در صورت ارائه توسط کارگزاری)
پیشنهاد می‌شود قبل از شروع معاملات واقعی، مدتی را صرف آشنایی با محیط سامانه معاملاتی و بررسی نمادهای مختلف کنید. همچنین، افزایش دانش بورسی از طریق مطالعه و شرکت در دوره‌های آموزشی می‌تواند به موفقیت شما در این بازار کمک شایانی نماید.
نکات مهم برای تسهیل فرآیند دریافت کد بورسی
- دقت در ورود اطلاعات: هرگونه مغایرت در اطلاعات وارد شده در سجام یا کارگزاری می‌تواند منجر به تاخیر یا مشکل در فرآیند شود.
- آماده‌سازی مدارک: قبل از شروع، تمامی مدارک مورد نیاز را اسکن کرده و آماده بارگذاری داشته باشید.
- انتخاب کارگزاری مناسب: وقت کافی برای تحقیق در مورد کارگزاری‌ها صرف کنید. یک کارگزاری خوب می‌تواند تجربه سرمایه‌گذاری شما را بهبود بخشد.
- پیگیری وضعیت: پس از هر مرحله، وضعیت درخواست خود را از طریق سامانه‌های مربوطه یا تماس با پشتیبانی پیگیری کنید.
- حفظ اطلاعات محرمانه: نام کاربری و رمز عبور خود را در اختیار دیگران قرار ندهید.
دریافت کد بورسی، دروازه‌ای به سوی فرصت‌های سرمایه‌گذاری متنوع است. با طی کردن صحیح مراحل ذکر شده و افزایش مستمر دانش مالی خود، می‌توانید از پتانسیل‌های بازار سرمایه به نفع خود بهره‌مند شوید. به یاد داشته باشید که سرمایه‌گذاری در بورس همواره با ریسک همراه است، بنابراین با آگاهی و مدیریت ریسک وارد این عرصه شوید.
سوالات متداول (FAQ)
-
آیا دریافت کد بورسی هزینه دارد؟بله، برای ثبت نام در سامانه سجام، هزینه مختصری مطابق با تعرفه اعلامی از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار دریافت می‌شود. اما عموماً ثبت نام در کارگزاری‌ها و دریافت کد معاملاتی از طریق آن‌ها رایگان است. برخی کارگزاری‌ها ممکن است برای خدمات خاص یا بسته‌های ویژه‌ای هزینه دریافت کنند.
-
چقدر طول می‌کشد تا کد بورسی صادر شود؟در صورت تکمیل صحیح اطلاعات و مدارک، فرآیند ثبت نام در سجام و احراز هویت الکترونیکی معمولاً طی ۱ تا ۲ روز کاری انجام می‌شود. پس از آن، ثبت نام در کارگزاری و صدور کد معاملاتی نیز بسته به سرعت عمل کارگزاری، ممکن است بین ۱ تا ۵ روز کاری زمان ببرد. در مجموع، کل فرآیند می‌تواند از چند روز تا یک هفته به طول انجامد.
-
مدارک لازم برای دریافت کد بورسی برای افراد زیر ۱۸ سال چیست؟برای افراد زیر ۱۸ سال، ولی یا قیم قانونی (معمولاً پدر) باید اقدام کند. مدارک مورد نیاز شامل مدارک هویتی فرد زیر ۱۸ سال (شناسنامه)، مدارک هویتی ولی (شناسنامه و کارت ملی)، و اطلاعات حساب بانکی به نام فرد زیر ۱۸ سال یا ولی او است. ولی باید ابتدا در سجام ثبت نام کرده و احراز هویت شود، سپس به عنوان نماینده قانونی، اطلاعات فرزند خود را وارد نماید.
-
آیا می‌توان همزمان از چند کارگزاری کد بورسی دریافت کرد؟خیر، هر فرد حقیقی تنها یک کد بورسی واحد از سامانه سجام دریافت می‌کند. اما شما می‌توانید با همان کد بورسی (کد سجام)، در چندین کارگزاری مختلف ثبت نام کرده و از خدمات آن‌ها به صورت همزمان یا جداگانه استفاده کنید. هر کارگزاری برای شما یک نام کاربری و رمز عبور جداگانه برای سامانه معاملاتی خودش ارائه می‌دهد.
-
تفاوت کد سجام با کد بورسی (کد معاملاتی) چیست؟کد سجام یک کد ۱۰ رقمی پیگیری است که پس از ثبت نام اولیه در سامانه جامع اطلاعات مشتریان (سجام) دریافت می‌کنید و نشان‌دهنده ثبت اطلاعات پایه شما در این سامانه مرکزی است. اما کد بورسی یا کد معاملاتی، یک شناسه ترکیبی از حروف و اعداد (مثلاً “الفب۱۲۳”) است که پس از ثبت نام نهایی در یک کارگزاری و تایید اطلاعات سجامی شما توسط آن کارگزاری، برایتان صادر می‌شود و با آن می‌توانید مستقیماً اقدام به خرید و فروش سهام کنید. در واقع، سجامی شدن پیش‌نیاز دریافت کد معاملاتی از کارگزاری است.
